Project: City Deal ‘Slim Maatwerk’

Helaas is het voor lang niet iedere Nederlander mogelijk om zelfstandig op een gezonde manier in de gewenste thuisomgeving te wonen en leven, terwijl ze dat wel willen. In de City Deal ‘Slim Maatwerk’ willen we onderzoeken welke oplossingen digitalisering en technologisering hiervoor kan bieden.

Voor lang niet iedere Nederlander is het vanzelfsprekend om zelfstandig en gezond thuis te wonen. In de propositie ‘De winst van het sociaal domein‘ wordt daar een aantal redenen genoemd:

> Zo heeft een groep Nederlanders problemen op het terrein van bestaanszekerheid, zoals bijvoorbeeld een slechte woonsituatie, gezondheidsklachten, eenzaamheid, schulden, inkomensproblemen. Niet zelden zijn dit complexe en meervoudige problemen en wordt door meerdere hulpverleners gewerkt aan een deel van de oplossing. Voor betreffende hulpvragers gaat het vaak om persoonlijke drama’s die snel een adequate oplossing behoeven.
>> Voor een andere groep is het om gezondheidsredenen niet langer vanzelfsprekend om zelfstandig te wonen en leven. Bijvoorbeeld omdat ze fysieke of geestelijke beperkingen hebben waardoor de eigen woonomgeving niet meer de prettige thuissituatie is die het hoort te zijn. Een andere groep Nederlanders leeft ongezond. Partijen zien in dat investeren in positieve gezondheid kansen voor mensen in kwetsbare situaties bevordert.
>> Daarbij heeft niet iedere Nederlander dezelfde kansen. Partijen willen de kansengelijkheid vergroten, want een doorlopende aanpak van onderwijs en ontwikkeling richting arbeidsmarkt bevordert bestaanszekerheid.

Wel visie, wel producten, geen beleid
We zien dat de mogelijkheden die digitalisering kan bieden vaak procesmatig slecht verankerd is bij veel publieke en maatschappelijke organisaties. Soms hebben zij wel een visie op digitalisering maar staat dit zelden boven aan het prioriteitenlijstje. Daarnaast zijn er gelukkig steeds meer digitale producten en diensten op de markt die het leven van de inwoners makkelijker zouden kunnen maken. Er wordt geëxperimenteerd met nieuwe werkwijzen. Maar er is nog weinig verband tussen ambities en uitvoering. Daardoor leidt visie niet automatisch tot uitvoering. Daarvoor moet je de werkwijze van professionals veranderen.

Op een democratische manier
De deelnemers aan deze City Deal vinden dat digitalisering en technologisering moet bijdragen aan een samenleving waarin iedereen in vrijheid kan leven en dat het moet leiden tot het versterken van de democratie. Die samenleving moet veilig zijn met een betrouwbaar maatschappelijk verkeer. Dat is niet altijd vanzelfsprekend of eenvoudig: ontwikkelingen door digitalisering en technologisering kunnen deze vrijheid en democratie ook bedriegen. Daarom moeten de ethische dilemma’s die door het Rathenau Instituut zijn benoemd in het rapport ‘Opwaarderen’ in acht worden genomen. Dat zijn: privacy, autonomie, veiligheid, controle over technologie, menselijke waardigheid, rechtvaardigheid, machtsevenwicht.

Wat doen we?

In deze City Deal stellen de deelnemers zich tot doel om processen te veranderen in het sociaal domein zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden. De partners spannen zich gedurende de looptijd van de City Deal in om te innoveren, implementeren en continueren van ten minste zes processen waar digitalisering en technologisering een positief effect kunnen hebben binnen het sociaal domein. Lees hier hoe we dat doen.

Hieronder leest u met welke procesvragen we aan de slag zijn. Voor de leesbaarheid hebben we ze gecategoriseerd. Deze procesvragen kunnen nog gewijzigd worden door de partners.

Bestaanszekerheid

>> Hoe brengen we op een goede manier (onderdelen van) het sociale domein digitaal in kaart zodat we tijdig kunnen signaleren dat problemen kunnen ontstaan, zodat we op tijd de juiste zorg kunnen inzetten? En hoe kan de uitwisseling van data tussen de hulpvrager en verschillende hulpverleners worden geoptimaliseerd?

>> Hoe leren professionals de online klantreis van hulpvragers kennen en te benutten om zo hulpvragers adequaat te ondersteunen?

Gezondheid

>> Hoe kunnen we optimaal gebruikmaken van al bestaande digitale en technologische hulpmiddelen in de woning en de wijk, zodat mensen met (tijdelijke) lichamelijke en mentale beperkingen zelfstandig thuis kunnen wonen? Welke consequenties heeft dat voor aanpassing van wet- en regelgeving?

>> Hoe kunnen digitalisering en technologisering worden ingezet om bij te dragen aan een positief effect op de gezondheid van Nederlanders?

Kansengelijkheid

>>Hoe voorkomen we dat digitalisering de kansenongelijkheid vergroot en hoe kunnen we via onderwijs en in de leefomgeving daar een oplossing voor bieden?

Borging

>>Hoe krijgen we de organisatie mee? Hoe doen we aan kennisverspreiding?

Dit moet uiteraard met de grootste zorgvuldigheid gebeuren. Technologie mag nooit een doel op zich zijn. Niet alles wat kan, is ook wenselijk. De ervaringen met digitale dienstverlening van overheidsinstanties kunnen daarbij belangrijke leerpunten opleveren. We zien dat terug in adviezen van de Nationale Ombudsman, in vragen van Kamerleden, in directe uitingen op social media, en in de pers. De toeslagenaffaire is hiervan een pijnlijk dieptepunt. We moeten voorkomen dat burgers en ondernemers bij de digitalisering van processen en contact met de overheid niet ongewild tegen extra barrières aan lopen, terwijl digitalisering juist zou moeten zorgen voor een betere afstemming tussen inwoners en professionals bij overheden en bedrijfsleven. Sterker nog, digitalisering en technologisering moet bijdragen aan een samenleving waarin iedereen in vrijheid kan leven en leiden tot een sterkere democratie. Die samenleving moet veilig zijn met een betrouwbaar maatschappelijk verkeer.

Innoveren, implementeren, continueren
Daarom focussen we in deze City Deal op het innoveren, implementeren en continueren van een aantal verschillende processen waar digitalisering en technologisering een positief effect kunnen hebben binnen het sociaal domein. Want in processen is geborgd hoe we werken. En dus uiteindelijk hoe we visie vertalen naar uitvoering. Processen zijn de basis onder het beleid. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de manier waarop de communicatie tussen verschillende hulpverleners verloopt, zodat één cliënt ook één dossier heeft en er doelmatig kennis gedeeld kan worden. Of hoe we kunnen meten en voorspellen welke mix van ingrepen voor welke inwoner zinvol is. En op welk moment. Of aan de processen op data zo te analyseren dat vroegsignalering mogelijk is, zonder dat dit ten koste gaat van de privacy en autonomie van inwoners.

Innoveren – De ondertekenaars van deze City Deal benoemen de procesvragen waar digitalisering en technologisering een positief effect kunnen hebben binnen het sociaal domein en waar zij in deze City Deal mee aan de slag willen. Dat kunnen vragen zijn die nu urgent zijn en nu opgelost moeten worden, maar er is ook ruimte voor nieuwe uitdagingen. Deze procesvragen beantwoorden we en vertalen we in instrumenten voor professionals. Maar ook, welke middelen maakt het de burger makkelijk om autonoom in contact te staan met de overheid. Wat deze instrumenten zijn, is natuurlijk afhankelijk van de vraag, maar denk aan stappenplannen, modelverordeningen, standaarden et cetera.

We letten er sterk op dat al niet elders aan deze procesvragen wordt gewerkt. We gaan geen wielen opnieuw uitvinden.  De ontwikkelde instrumenten moeten haalbaar, schaalbaar en deelbaar zijn. Wat we ontwikkelen moet bijdragen aan een sterkere democratie. Daarom moeten de ethische dilemma’s die door het Rathenau Instituut zijn benoemd in het rapport ‘Opwaarderen’ in acht worden genomen. Dat zijn: privacy, autonomie, veiligheid, controle over technologie, menselijke waardigheid, rechtvaardigheid, machtsevenwicht.

Implementeren – De ontwikkelde instrumenten ontwikkelen we in de praktijk. Eerst in een testomgeving, later in zoveel mogelijk plaatsen in Nederland. Daarvoor werken we samen met de daarvoor bestemde instellingen als NEN, verschillende ministeries. We zoeken niet alleen nieuwe mogelijkheden, maar verzamelen wat er al is in een online toolbox. Want het afgelopen jaar zijn er al een aantal mooie digitale hulpmiddelen ontwikkeld die we graag bij deze City Deal zouden aansluiten, zoals de doorbraakmethode van het Instituut voor Publieke Waarden; de Buddypayment app en het Nederlands Instituut voor Betaalregelingen.

Continueren – Deze City Deal heft een looptijd van twee jaar, maar we verwachten niet dat het onderwerp dan ‘klaar’ is. Er ontstaan nieuwe mogelijkheden en nieuwe uitdagingen. Daarom richten we een deel van deze City Deal in als denktank om met elkaar te bespreken hoe we de nieuwe mogelijkheden kunnen benutten en de uitdagingen het hoofd kunnen bieden. Dat leidt dan automatisch tot nieuwe procesvragen voor de ze City Deal. We denken dus ook na over dat vervolg.

Samen met andere initiatieven
De opgave op dit gebied is enorm. Daarom is het fijn dat er meerdere initiatieven zijn die werken aan de vraag hoe digitalisering het sociaal domein kan versterken. Wij kijken dan ook scherp naar verschillende andere initiatieven die met dit onderwerp bezig zijn. Hoe kunnen we elkaar versterken? Waar zitten de witte vlekken die we gezamenlijk kunnen oppakken?

Wat willen we bereiken met de City Deal ‘Slim Maatwerk’?

• Als we de complexe, meervoudige problematiek uit het sociaal domein willen oplossen, moeten we gebruikmaken van de nieuwste technieken. Digitalisering en technologisering bieden nieuwe kansen, voor zowel de inwoner, de hulpverleners, de gemeente en de zorgsector. We moeten het zo organiseren dat we gebruikmaken van de kansen die nieuwe technologie biedt, en het tegelijkertijd onze democratie versterkt.
• We focussen in deze City Deal niet op eindoplossingen, op pilots, producten of eenmalige successen, maar op de manier waarop we werken. Naar de processen. Binnen deze processen willen we innoveren (door bijvoorbeeld nieuwe instrumenten, producten of diensten), deze innovaties implementeren en continueren. Zo ligt de nadruk op structurele veranderingen en maken we digitalisering en technologisering tot de normale manier van werken.
• Die verandering willen we borgen in instrumenten, die we implementeren binnen het grotere systeem. Denk daarbij aan stappenplannen, werkwijzen, normen, verordeningen en wellicht ook wetgeving. Enzovoort.
• We zoeken niet alleen nieuwe vragen, maar verzamelen wat er al is in een online toolbox. Want het afgelopen jaar zijn er al een aantal mooie digitale hulpmiddelen ontwikkeld die we graag via deze City Deal delen.
• Voor borging van nieuw ontwikkelde tools zoeken we samenwerking met ministeries, VNG, NEN enzovoort.
• We organiseren daarvoor en daarmee het gesprek over de toekomst van het bieden van hulp aan kwetsbare mensen. We focussen niet alleen op de uitdaging van nu, maar doen dat vanuit het besef dat de wereld verandert. En dat er dus nieuwe problemen en kansen ontstaan waar we mee aan de slag moeten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan digitale gelijkheid en digibetisme.

Hoe willen we dat bereiken met de City Deal ‘Slim Maatwerk’?

• We zetten een netwerk op van professionals die werkzaam zijn bij gemeenten, ministeries, andere overheden, bedrijven, zorginstellingen, burgerbewegingen, kennisinstellingen en andere organisaties die samen op zoek gaan naar slim maatwerk.
• We gaan aan de slag in werkgroepen en in CoPs over de procesvragen die in de Dealtekst beschreven staan.
• We organiseren evenementen om het contact met de rest van het werkveld te onderhouden, partners krijgen daarbij het podium.
• We sluiten aan bij bestaande relevante netwerken in binnen- en buitenland.
• Dit doen we vanuit Agenda Stad, het Programma Sociaal Domein en de Future City Foundation.
• We zorgen daarbij voor een optimale synergie tussen de De City Deals ‘Eenvoudig Maatwerk’ en ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ en deze nieuwe City Deal ‘Slim Maatwerk’. Dat doen we uiteraard onder de vlag van Agenda Stad en in nauwe samenwerking met de Stedennetwerk G40.
• Elke partner wordt actief betrokken bij de ontwikkeling, toetsing en implementatie van een of meerdere tools en krijgt zo een koploperspositie in de markt.
• Partners ontwikkelen kennis en delen ervaringen die ze direct in hun eigen organisatie kan toepassen.
• En dat alles op een ontspannen en leuke manier.

Op initiatief van
Voor deze City Deal slaan de City Deals ‘Eenvoudig Maatwerk’ en ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ de handen ineen. Beide City Deals zijn een initiatief van Agenda Stad van het Ministerie van BZK. Door krachten, netwerk en kennis te bundelen hopen ze echt het verschil te kunnen maken. Vanuit die bestaande City Deals werken de Future City Foundation, het Programma Sociaal Domein en Stedennetwerk G40 nauw samen.

Meer informatie:
Wilt u deelnemen aan de City Deal? Of eerst meer informatie ontvangen? Neem dan contact op met de kwartiermakers van deze City Deal:

>> Jan-Willem Wesselink via 0628638426 of jan-willem@future-city.nl
>> Annefleur Siebinga via 0614045075 of annefleur.siebinga@gmail.com

Of kijk op www.citydealslimmaatwerk.nl